Özet: Günümüzün en popüler konuları arasında yer alan Blockchain ve Edge Computing arasındaki bağlantı nasıl olabilir? Peki Blok zincir ve Edge Computing teknolojilerini birlikte kullanabilir miyiz? Veya kullanımın avantajları neler olabilir?
Blockchain ve Edge Computing
Gördüğümüz kadarı ile Blockchain denilince, genel olarak bircoin veya kripto para birimi olarak algılanıyor, siz bu duruma ne dersiniz? Ayrıca Edge Computing ile bağlantısı nasıl olabilir?
Evet Blockchain denilince akla ilk gelen dijital para birimi veya kripto paralardır ancak Blockchain teknolojisi bunlardan çok daha fazlasıdır. Cryptocurrency, dijital paranın kendisidir ve blockchain, bu dijital paranın değiştirildiği ortamdır. Çok basit bir açıklama ile, blok zincirini, temel olarak güvenli, doğru ve hızlı kayıt tutmayı sağlayan, birden çok yerde depolanan "bloklar" adı verilen parçalara bölünmüş bir dijital kayıt olarak tanımlayabiliriz.
Blockchain'in kullanışlılığı dijital para birimleri ile bitmiyor elbette. Kriptoparalar yalnızca blockchain'in gerçek potansiyelinin başlangıcını temsil ediyor. Halihazırda uygulanmakta olan blockchain için kripto para birimi olmayan birçok uygulama var ve daha fazla insan bu teknolojinin farkına vardıkça geliştirilebilecek sayısız uygulama olacaktır.
Edge Computing, mevcut ağ mimarisinin üretilen, işlenen ve dağıtılan veri miktarındaki artışla başa çıktığı bir zamanda, nesnelerin interneti (IoT) cihazlarının yaygınlaşmasıyla ortaya çıktı. Veriye daha hızlı, güvenli ve optimize şekilde erişmek için uç networklerdeki kaynaklar üzerinden dağıtık bulut bilişim yapılarının kullanım sayesinde, birbirine yakın olarak konumlandırılan cihaz veya sistemler, birbirleri ile veri alışverişi yaparak veri işleme, makine öğrenimi ve artırılmış/sanal gerçeklik gibi gerçek zamanlı uygulamaları iyileştirmek için ağ verimliliği ve ölçeklenebilirlik kolaylaştırılmış olur.
Bu şekilde, alt sistemlere ait sensör verileri en yakın noktada (edge node) işlenerek ana sunuculara her zaman düşük gecikmeyle bağlanılır ve ağın geri kalanını etkileyen kesinti veya tıkanıklığa maruz kalınmamış olur.
Edge Computing mevcut altyapının ölçeklenebilirliğini büyük ölçüde artırır. İşletmenin veya kurumların kendi kompakt veri merkezini çalıştırdığı, ana veri merkezleri üzerindeki yükü büyük ölçüde azalttığı ve tek bir arıza noktası tehdidini (single point of failure) etkisiz hale getirdiği yakın bir gelecek için tasavvur edilebilir.
Edge Computing ve blok zincir teknolojilerinin birlikte kullanımı uzun süredir birçok geliştiricinin hedefi olmuştur. Dağıtık yapılar üzerinden dijital veya fiziksel varlıkların hareketlerini izleme yeteneği, bugün tedarik zincirlerinde görülen birçok güvenlik açığını ortadan kaldıracaktır.
Detay vermek gerekirse hem blok zinciri hem de edge computing, dağıtılmış ağ kavramı üzerinde geliştiğinden, ikisinin birlikte çalışması daha güçlü bir etki oluşturabilecektir. Özellikle edge computing genellikle güçlü grafik işleme birimlerini içerir, bu da blok zinciri işlemlerinin hızlandırılmasına yardımcı olabilecek kaynak gereksinimini sağlayabilir. Blok zinciri işlemleri için yeterli kaynağa sahip olmayan IoT cihazları, bu talepleri edge computing kaynaklarından faydalanarak işlemler için gerekli kaynak taleplerini daha kolay şekilde sağlayabilir.
Tabi bunları düzgün bir şekilde uygulanabilmesi için başka bir sorunun ele alınması gerekiyor: fiziksel dünyadaki bileşenlerin (örneğin, GPS izleyicileri, akıllı telefonlar, sensörler gibi IoT cihazları) bir blok zincirine bağlanması, veri beslemesi yapabilmesi, bağlantının zayıf ve olmadığı durumlar için alternatif ağların kullanılması veya (zincir dışı) off-chain işlemler yapabilmesi için yapısal ve yasal düzlemde akıllı sözleşmelerin geliştirilmesine ihtiyaç olacaktır.
Özetle Edge Computing, mevcut ağların ölçeklendirilmesi, yüksek performans ihtiyacı duyan akıllı cihazların ve IoT sistemlerin daha etkin kullanılması için hayati önem taşır. Yeni teknolojiler ilerledikçe, farklı sektörlerdeki veri sistemlerine ait potansiyel uygulamalar ortaya çıkaracak ve önümüzdeki yıllarda en önemli gelişmelerden biri haline gelebilecektir.
Blok zinciri ve edge computing avantajlarına ilişkin örnekler nelerdir?
Bu konuda akıllı şehircilik, e-devlet gibi kamu servislerinden özel sektör uygulamalarına kadar uzanan sağlık, ulaşım, enerji, finans, savunma gibi geniş yelpazede birçok farklı uygulama alanı kurgulanabilir. Birkaç örnek vermek gerikirse;
- Endüstriyel blockchain IoT uygulamaları, sistemler ve son kullanıcılar arasındaki işlemlerin otomatikleştirmesine olanak tanıyan akıllı sözleşmeleri (smart contracts) kullanarak akıllı şehirlerde dinamik fiyatlandırma yoluyla akıllı şebekeler oluşturulmasına ve verimli bir enerji yönetimine yardımcı olabilir.
- Mobil servis sağlayıcılar ve mobil operasyonlarda arama ve numara yönlendirme işlemlerinin daha hızlı ve güvenli bir şekilde kullanıcı lisans sözleşmeleri ile yapılmasına yardımcı olabilir.
- Blok zincirinin etkin kullanıldığı ve giyilebilir teknolojilerden faydalanan IoT cihazları aracılığıyla kullanıcıların sağlık bilgilerinin güvenli şekilde işlendiği platformlar hastalıkların makine öğrenimi algoritmaları aracılığıyla daha hızlı tespitine yardımcı olabilir. Örneğin erken diyabet tespiti için kullanılabilir.
- IoT cihazları için hem dijital imza hem de şifreleme işlevlerini aynı anda gerçekleştiren signcryption ile iletişim karmaşıklığının azaltılmasına yardımcı olabilir. Kimlik doğrulama, güvenlik ve yetki işlemleri gibi uygulamalarda etkin şekilde kullanılabilir.
- Blockchain mekanizmaları, bulut platformları aracılığıyla sanal devre tabanlı yönetilen dronlar gibi kritik cihazların hacklenmesinin önlenmesinde ve korunmasında yardımcı olabilir
Halit İnce
BT Program Yöneticisi
Bilişim İş Geliştirme ve Pazarlama Direktörlüğü