Yapay zeka teknolojileri, hızla gelişen ve yaşamın her alanında kendini gösteren bir olgu haline gelmiş durumdadır. 2024 yılı, bu teknolojilerin birçok sektörde yaygın olarak benimsendiği ve yenilikçi çözümler sunduğu bir yıl olmuş ve olmaya devam etmektedir. Nitekim 2024 yılı itibariyle yapay zeka, karmaşık problemlerin çözümünde, veri analizinde, otomasyonda ve insan-makine etkileşimlerinde devrim niteliğinde yenilikler sunarak hayatımızın her alanında daha da önemli yer edinmiştir.
Yapay zeka, başlangıçta bilim kurgu filmlerinde ve romanlarda yer alan bir kavramken, bugün gerçek dünyada somut uygulamaları olan bir teknoloji haline geldi. Büyük veri, güçlü hesaplama kapasitesi ve ileri algoritmaların birleşimiyle, yapay zeka sistemleri karmaşık görevleri yerine getirebilecek seviyeye ulaştı. Bu sistemler, sağlık hizmetlerinden finansal analizlere, perakende sektöründen otomotiv endüstrisine kadar geniş bir yelpazede kullanılmaktadır. Her geçen gün yeni uygulamalar ve teknolojiler ortaya çıkmakta, yapay zekanın potansiyeli daha da genişlemektedir.
Günümüzde, yapay zeka yalnızca büyük şirketler ve teknoloji devleri tarafından değil, aynı zamanda küçük işletmeler ve bireysel kullanıcılar tarafından da benimsenmektedir. Akıllı telefonlarımızdan akıllı ev aletlerine (Internet of Things-IoT), iş yerlerimizdeki sistemlerden toplu taşıma araçlarındaki sistemlere kadar her yerde yapay zeka uygulamalarına rastlamak mümkün hale gelmiştir. Bu uygulamalar, yaşam kalitemizi artırmakta, iş süreçlerini daha verimli hale getirmekte ve yeni fırsatlar yaratmaktadır.
Bu yazıda tüm bu ilerlemeler çerçevesinde, yapay zeka teknolojisinde yaşanan önemli gelişmeler ve yeniliklerin farklı alanlardaki etkileri incelenecektir.
Sağlık Alanında Yapay Zeka
Google, büyük çok modlu modeller (LMM) ile donatılmış, metin, görüntü, video ve ses gibi farklı veri türlerini işleyebilecek şekilde gelişmiş teknolojilerle zenginleştirilmiş, klinik teşhis ve akıl yürütme süreçlerinde yardımcı olacak Med-Gemini adını verdiği bir modeli tanıttı.
Google ayrıca ürettiği MedQA (USMLE) ile Amerika Birleşik Devletleri'nde tıp lisansı almak isteyen hekim adaylarının bilgi ve becerilerini değerlendiren bir dizi sınavda %91,1 doğruluk oranı elde ederek, bir önceki modeli Med-PaLM 2’yi %4,5 oranında geride bıraktı. OpenAI'ın GPT-4 modelinin de aynı veri seti üzerinde %93.06 doğruluk oranına ulaştığını belirtmekte fayda var.
Henüz genel kullanıma sunulmamış olan bu sistemler, kullanıma sunulduğunda yeterli sayıda eğitimli uzmanın bulunmadığı bölgelerde etkili teşhis ve tedavi yöntemlerine olumlu katkı sağlayacaktır. Çin'de Tsinghua Üniversitesi araştırmacıları, yapay zeka hastanesi de oluşturmuş ve Yapay zeka doktorlarının, insan doktorların 2 yılda baktığı 10.000 hastaya 2 günde bakabildiklerini belirtmişlerdir.
Yazılım Alanında Yapay Zeka
Google Gemini ve ChatGPT, yazılım alanında da yardımcı uygulama olarak kullanılmaktadır. Bu iki araçtan farklı olarak, Cognition şirketi Devin AI isimli bir yapay zeka uygulamasını 12 Mart 2024’te tanıttı. Bu uygulama, verilen prompt ile kod yazabiliyor, uygulama oluşturabiliyor, uygulamanın testini yapabiliyor ve uygulamada çıkan hataları çözebiliyor. Devin AI, yazılım dünyasında büyük ses getirse de uygulama henüz tüm kullanıcılara açılmadığı için beklentilerin altında kaldığı söylenebilir. Devin AI 1.0’ı görmeden, bu ay Haziran 2024’te Devin 2.0’ın çıkacağı konuşuluyor.
Bu gelişmelerin yanında, geliştiriciler için Amazon Q’nun tanıtıldığını belirtmek gerekir. Bu uygulama muhtemelen şirket içi kullanılması için oluşturulan yapay zeka modeliyken, şimdi Amazon Q adıyla herkesin kullanımına açıldı. Amazon Q, daha çok iş dünyası ve geliştiricilere odaklanan bir yapay zeka dil modeli olarak kullanılmaktadır.
Eğitim ve Öğretim Alanında Yapay Zeka
Yapay zeka destekli öğrenme platformları, öğrencilere kişiselleştirilmiş eğitim içerikleri sunmakta ve öğrenme süreçlerini optimize etmektedir. Geçtiğimiz hafta (Haziran 2024’te) büyük bir adım ChatGPT'den geldi ve eğitim kurumları için ChatGPT edu tanıtıldı. Böylece OpenAI, eğitim kurumlarına hem ucuz hem de özelleştirilmiş bir ChatGPT versiyonunu sundu.
Ayrıca ChatGPT ve Gemini gibi araçlar dil öğrenimini daha da kolaylaştırarak Duolingo gibi geleneksel uygulamalara olan talebi azaltmış durumdadır. Çünkü örneğin ChatGPT’nin son sürümü olan GPT-4o ile birlikte uygulamayla sesli iletişim kurulabilmekte, anlık olarak çeviri yapılabilmekte ve yapay zeka aracı olduğundan dil bilgisi ve konuşma pratikleri yapmak talep edilebilmektedir. Üstelik konuşmayı bilmediğiniz bir dili GPT-4o sayesinde kendi dilinizde konuşup yapay zekaya anlık çevirtip onu konuşturarak yabancılarla yabancı dilde iletişim kurmak mümkün hale geldi. Yine örneğin, bir kağıtta yazan ders kapsamındaki bir problemin fotoğrafını çekerek uygulamaya yükleyince yapay zekaya bu problemin çözümünü yaptırmak ve ayrıntılı açıklama yaptırmak mümkün hale geldi.
Apple’ın son güncellemesine de burada değinmek gerekir. Apple IOS 18 güncellemesi ile birlikte, apple cihazları notlar uygulamasına yazılan matematik problemlerini otomatik olarak çözmeye başladı. Ayrıca fonksiyonları analitik düzlemde grafik olarak da oluşturabilme yeteneğine kavuştu.
Tüm bu yenilikler, öğrencilerin bireysel öğrenme ihtiyaçlarına yönelik daha etkili ve esnek eğitim deneyimleri sunarak, dijital öğrenme ekosistemine önemli kolaylıklar ve katkılar sağlamaktadır.
Eğlence ve Sanat Alanında Yapay Zeka
Yapay zeka sadece monoton iş akışları için değil, ayrıca eğlence ve sanat alanında da insanlara yardımcı oluyor. Midjourney, ChatGPT’nin içinde entegre bulunan Dall-e, Google Gemini gibi yapay zeka araçlarıyla betimleyici yazılar yazarak görseller oluşturmak sadece saniyeler sürmektedir. Yine OpenAI’ın Şubat 2024’te tanıtığı SORA aracı ile betimleyici yazılarla gerçeğini aratmayan videolar oluşturmak mümkün hale geldi. Geçtiğimiz ay ise Çin menşeili KLING AI tanıtıldı. SORA’dan farklı olarak kullanıma da açılan bu model, sadece Çin kullanıcılarına açıldığı ve Çin anakarasında çalışan bir mobil operatör ile kayıt olunduğu için, uygulamayı şu an sadece Çin’de yaşayan kullanıcılar test edebiliyor. Ancak gelen görüntüler KLING AI’ın da SORA kadar iyi olduğunu gösteriyor. Tekrar metin alanındaki sanatsal faaliyetlere dönersek, ChatGPT içindeki GPT’ler ile yine sadece betimleyerek şarkılar oluşturabilmenin mümkün olduğunu söylemeliyiz.
ChatGPT ile hikaye oluşturmak ve şiir yazdırmak da çok kolaylaştı. Örneğin TÜRKSAT’ın gelecek ay fırlatacağı 6A uydusu ile ilgili bir şiir yazmasını ve bu şiire uygun bir resim oluşturmasını istediğimizde ise şöyle bir şiir ve resim oluşturdu:
Gökyüzüne bir umut yükselir,
Türksat 6A, hayallerle süslenir.
Bir gün sürecek yolculuğunda,
Cape Canaveral'de başlar bekleyiş.
Uzayın kapıları aralanır yavaşça,
Fırlatma prosedürleri titizlikle tamamlanır.
8-15 Temmuz'da yörüngesine doğru,
Türksat 6A, göklerde yerini alacak.
Bilimin ışığı, geleceğe taşınır,
Türkiye'nin gururu, uzayda yankılanır.
Gökyüzünde bir yıldız gibi parlayacak,
Türksat 6A, yeni ufuklar açacak.
Her adımda bir umut, her saniye bir heyecan,
Gökyüzüne doğru, bir milletin rüyası.
Türksat 6A, yıldızlara doğru yol alırken,
Gelecekten bir selam, uzayın derinliklerinden.
Sonuç
Yapay zeka; sağlık, eğitim, iş dünyası, eğlence ve sanat gibi birçok sektörde devrim yaratmaya devam ediyor. Özellikle donanımların gün be gün gelişmesiyle yapay zekanın kabiliyetleri daha da artıyor. Örneğin, Google’ın TPU yerine, geçtiğimiz ay tanıttığı ondan 4.7 kat daha hızlı ve %67 daha az enerji tüketen Trillium teknolojisi gibi. Gelecekte, bu teknolojilerin daha da gelişmesiyle birlikte, yapay zekanın hayatımızın her alanında daha fazla yer alması bekleniyor. Bu yenilikler, hem insanın yaşam kalitesini artırmakta hem iş süreçlerini daha verimli hale getirmekte hem de yeni iş fırsatları yaratmaktadır. Yapay zeka, teknolojinin sınırlarını zorlayarak, geleceği şekillendirmeye devam edecek.
Mustafa SARI
BT Yazılım Geliştirme Uzmanı
Yazılım Geliştirme Direktörlüğü